เว็บพุทธภูมิ: พุทธภูมิ พระโพธิสัตว์ การบำเพ็ญบารมี



ผู้เขียน หัวข้อ: เสริมความรู้: ถ้อยคำที่ใช้สำหรับพระภิกษุ  (อ่าน 10155 ครั้ง)

0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

ออฟไลน์ Webmaster

  • Administrator
  • สมาชิก
  • *****
  • กระทู้: 404
    • ดูรายละเอียด
เสริมความรู้: ถ้อยคำที่ใช้สำหรับพระภิกษุ
« เมื่อ: กุมภาพันธ์ 22, 2014, 09:58:58 PM »


เสริมความรู้: ถ้อยคำที่ใช้สำหรับพระภิกษุ

พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่คนไทยส่วนใหญ่นับถือ ในภาษาไทยจึงมีการกำหนดถ้อยคำไว้จำนวนหนึ่งสำหรับใช้กับภิกษุสามเณรโดยเฉพาะ ทั้งนี้เพราะพระภิกษุอยู่ในฐานะที่เป็นผู้สืบพระพุทธศาสนา และเป็นผู้ทรงศีล สามารถเทศนาสั่งสอนประชาชนให้ประพฤติดีประพฤติชอบ จึงควรใช้ภาษาด้วยถ้อยคำสุภาพ เพื่อให้ผู้ฟังเกิดความเคารพนับถือ

๑. คำนาม
คำนามที่ใช้คำหรับพระภิกษุ ส่วนมากใช้เช่นเดียวกับบุคคลทั่วไป เว้นเเต่คำบางคำที่กำหนดไว้เฉพาะ เช่น

- กาสาวพัสตร์ ผ้าย้อมฝาด คือ ผ้าเหลืองพระ
- กลด ร่มขนาดใหญ่ มีด้ามยาว สำหรับพระธุดงค์โดยเฉพาะ
- จีวร ผ้าสำหรับห่มของภิกษุสามเณรคู่กับสบงค์
- สังฆาฏิ ผ้าคลุมกันหนาวสำหรับพระใช้ทาบบนจีวร ใช้พันพาดบ่าซ้าย
- ตาลปัตร พัดใบตาล มีด้ามยาว สำหรับพระมช้ในพิธีกรรม
- ธรรมาสน์ ที่สำหรับภิกษุสามเณรนั่งเเสดงธรรม
- บาตร ภาชนะชนิดหนึ่ง สำหรับภิกษุสามเณรใช้รับอาหารบิณฑบาต
- บริขาร เครื่องใช้สอยของพระภิกษุ มี ๘ อย่าง รวมเรียกว่า "อัฐบริขาร" ได้แก่ สบง จีวร สังฆาฏิ บาตร มีดโกนเข็ม ประคดเอว กระบอกรองน้ำ
- ปัจจัย เงินที่ถวายพระเพื่อเป็นค่าปัจจัยสี่
- ลิขิต จดหมายของพระสงฆ์
- จังหัน อาหารเช้า
- กุฏิ เรือนหรือตึกสำหรับพระภิกษุสามเณรอยู่อาศัย
- เจดีย์ สิ่งซึ่งก่อเป็นรูปคล้ายลอมฟางมียอดเเหลม บรรจุสิ่งที่นับถือ เช่น พระธาตุ
- หอไตร หอสำหรับเก็บพระธรรม
- อุโบสถ สถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมกันทำสังฆกรรม เรียกสั่นๆ ว่า โบสถ์

๒. คำสรรพนาม

๒.๑ คำสรรพนามที่พระภิกษุใช้กับบุคคลระดับต่าง ๆ มีดังนี้

สรรพนามบุรุษที่ ๑
- อาตมา ใช้กับ บุคคลธรรมดาหรือผู้มีตำแหน่งสูง
- ผม กระผม ใช้กับ พระภิกษุด้วยกัน

สรรพนามบุรุษที่ ๒
- มหาบพิตร ใช้กับ พระเจ้าเเผ่นดิน
- บพิตร ใช้กับ พระราชวงศ์
- คุณโยม ใช้กับ บิดา มารดา ญาติผู้ใหญ่
- คุณ ใช้กับ พระภิกษุด้วยกันที่ฐานะเสมอกัน
- คุณ เธอ ใช้กับ บุคคลทั่วไป

คำขานรับของพระภิกษุ
- ขอถวายพระพร ใช้กับ พระเจ้าแผ่นดิน พระราชวงศ์
- ครับ ขอรับ ใช้กับ พระภิกษุด้วยกัน
- เจริญพร ใช้กับ ฆราวาสทั่วไป

๒.๒ คำสรรพนามที่บุคคลทั่วไปใช้กับพระภิกษุ มีดังนี้

สรรพนามบุรุษที่ ๑
- กระผม ผม (ชาย) ใช้กับ พระภิกษุที่นับถือ
- ดิฉัน (หญิง) ใช้กับ พระภิกษุที่นับถือ

สรรพนามบุรุษที่ ๒
- พระคุณเจ้า ใช้กับ พระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์
- ท่าน ใช้กับ พระภิกษุที่นับถือ
- พระคุณท่าน ใช้กับ พระภิกษุสงฆ์ทั่วไป

๒.๓ คำกริยา คำกริยาที่ใช้กับพระภิกษุ มีดังนี้

จำวัด = นอนหลับ
จำพรรษา=อยู่ประจำที่วัด ๓ เดือนในฤดูฝน
นมัสการ=การเเสดงความอ่อนน้อมด้วยการกราบไหว้
บรรพชา=บวชเป็นสามเณร
อุปสมบท=บวชเป็นพระภิกษุ
ลาสิกขา=สึก ลาออกจากความเป็นภิกษุมาเป็นคนธรรมดา
อาพาธ=เจ็บป่วย
อาบัติ=โทษจากการล่วงละเมิดข้อห้ามสำหรับพระภิกษุ เรียกว่า ต้องอาบัติ
มรณภาพ=ตาย

ที่มา :
เอกรินทร์ สี่มหาศาล และคณะ.
ภาษาไทย ป.๖. พิมพ์ครั้งที่ ๑.
กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์,
TRUE ปลูกปัญญา.